Một chiều tuần sau, Scarlett từ bịnh viện trở về, bực tức và mệt mỏi . Mệt mỏi vì phải đứng suốt ngày và bực tức vì bà Merriwether đã trách mắng nàng thậm tệ bởi nàng đã ngồi lên giường một thương binh để băng cánh tay cho y. Cô Pittypat và Melanie đã ăn mặc đàng hoàng đang đứng trước thềm nhà với Wade và Prissy sửa soạn chuyến viếng thăm hàng tuần của họ . Scarlett thoái thác tháp tùng rồi lên lầu về phòng riêng.
Khi tiếng bánh xe chìm khuất và biết rõ không còn ai trong nhà có thể bắt gặp, nàng lẻn vào phòng Melanie và khóa trái cửa lại . Đó là căn phòng nhỏ nhắn và ngăn nắp, yên tĩnh và ấm áp dưới tia nắng chênh chếch buổi chiều . Sàn nhà sạch bóng, lưa thưa vài tấm thảm màu trong sáng . Tường vôi trắng cũng không trang hoàng một vật gì chỉ trừ ở góc phòng có một nơi được Melanie dành làm chỗ cất những vật gia bảo .
Ở đó, dưới một lá cờ Liên bang miền Nam, treo một thanh gươm chuôi vàng mà cha Melanie đã mang theo trong trận Mễ tây cơ và cũng chính là thanh gươm mà Charles đã đeo trước khi chết . Đó cũng là nơi treo khăn quàng cổ và bao súng của Charles với khẩu súng lục trong bao da. Giữa thanh gươm và bao súng là một bức ảnh chụp theo phương pháp Daguerre hình của Charles ửng đỏ và kiêu hãnh trong bộ quân phục màu xám, đôi mắt to màu nâu ngời sáng như chiếu rọi ra ngoài với nụ cười rụt rè trên môi.
Không hề liếc mắt tới bức ảnh, Scarlett thẳng bước tới chiếc hộp đựng thơ từ làm bằng gỗ tử đàn đặt trên mặt bàn, bên cạnh giường ngủ . Nàng lấy ra một xấp thơ có buộc nơ xanh, thơ của Ashley gởi cho Melanie. Trên cùng là bức thơ mà Melanie vừa nhận được sáng nay.
Trước lúc lén đọc, Scarlett cảm thấy xấu hổ và lo sợ bị bắt gặp, tay nàng run lên. Nhưng bây giờ lòng tự trọng của nàng đã bị cùn nhụt bởi sự tái diễn của tội lỗi và ngay cả sự lo âu sợ bị bắt gặp cũng tan biến mất . Nhiều lúc nàng thót tim khi tự nhủ: “Nếu mẹ biết những chuyện này ?”. Nàng biết thà Ellen nhìn nàng chết còn hơn là thấy con mình đánh mất nhân cách . Ban đầu mối lo sợ đó khiến Scarlett băn khoăn vì nàng vẫn muốn được giống mẹ ở mọi phương diện . Nhưng lòng thèm khát được đọc các lá thơ của Ashley thật quá mãnh liệt nên nàng cố xua đuổi những ý nghĩ về Ellen. Mấy lúc sau này nàng đã lão luyện trong việc xua đuổi những tư tưởng phiền muộn ra. Nàng đã học được lối nói: “Mình không thèm nghĩ tới những ưu tư ấy ngay bây giờ . Hãy để tới ngày mai” và thường thường qua ngày sau, nàng chẳng còn lo nghĩ gì nữa cả, hoặc mối lo đó đã giảm bớt nhiều vì khoảng thời gian chia cách . Do đó, chuyện đọc lén thơ của Ashley không còn làm lương tâm nàng cắn rứt .
Melanie bao giờ cũng tỏ ra dễ dãi, thường đọc to từng đoạn cho cô Pittypat và Scarlett nghe . Nhưng còn những đoạn không được đọc ra đã làm cho Scarlett đau xót và đó là nguyên do khiến nàng đọc lén . Nàng muốn biết có phải Ashley chỉ mới yêu vợ từ ngày cưới hay không. Nàng muốn biết có phải chàng chỉ giả vờ yêu Melanie mà thôi không. Có phải chàng đã viết cho Melanie những lời thật nồng nàn ? Chàng biểu lộ tình cảm với Melanie ra sao và có nhiệt thành không?
Nàng cẩn thận mở thơ ra.
Những nét chữ nho nhỏ của Ashley đập ngay vào mắt nàng “vợ thân yêu của anh” nàng thở phào ra. Chàng không có gọi Melanie là “cưng” hoặc “em yêu dấu” gì cả.
“Vợ thân yêu của anh, em bảo rằng em ngại anh che giấu những ý nghĩ chân thật đối với em và hỏi anh đang suy tư gì trong những ngày qua…”
Scarlett hoảng hốt thầm nghĩ:
“Đức Mẹ ơi! Che giấu những ý nghĩ chân thật Melly đọc được tư tưởng của chàng ? Hay của mình ? Có lẽ chị ta đã nghi ngờ chàng và mình …”
Tay nàng run lên bần bật, kéo lá thơ tới gần hơn, nhưng khi đọc đoạn kế nàng cảm thấy yên lòng .
“Em thân yêu, nếu anh có giấu em chuyện gì thì đó chỉ là vì anh không muốn tạo thêm một gánh nặng cho em thôi, vì ngoài sự lo lắng của em đối với anh, anh còn làm sao bắt em phải ưu tư hơn nữa về những bấn loạn tinh thần của anh. Nhưng anh không thể giấu em điều gì được, vì em đã hiểu rõ anh. Em đừng quá lo. Anh không bị thương cũng chẳng bị bịnh . Anh ăn uống khá đầy đủ và thỉnh thoảng cũng được ngủ trên giường . Người chiến sĩ không thể đòi hỏi gì hơn thế nữa . Nhưng Melanie, tim anh lúc nào cũng nặng nề và anh sắp phơi bày ra tất cả đây.
“Trong những đêm hè này anh cứ thao thức thật lâu sau khi doanh trại đã ngủ yên. Anh nhìn lên bầu trời đầy sao, anh tự hỏi “Tại sao mà mầy lại ở đây, Ashley Wilkes? Mầy chiến đấu cho ai?”
“Chắc chắn là không phải chiến đấu cho danh dự và vinh quang. Chiến tranh là một điều nhơ nhớp trong khi anh thì không thích bợn nhơ. Anh không phải là chiến sĩ và cũng chẳng bao giờ mong ước tìm kiếm những danh vọng hão huyền dù là trong nòng đại bác . Vậy mà ở trận tuyến này đang có anh… một kẻ mà Thượng đế đã không an bài gì hơn là làm cho một nhà quí phái hiếu học ở vùng quê. Melanie, em có biết tại sao không? Kèn thúc quân không làm máu anh sôi lên được, tiếng trống trận cũng không lôi cuốn được chân anh. Và anh đang thấy rõ rằng chúng ta đã bị phản bội, bị phản bội bởi tánh kiêu căng của miền Nam cứ tin rằng một người miền Nam có thể đánh ngã mười hai tên Yankee, cứ tin rằng vương quốc bông vải có thể chế ngự cả thế giới . Chúng ta cũng bị phản bội bởi những chữ những câu huênh hoang, những thành kiến, thù hận phát xuất từ cửa miệng của những người lãnh đạo, những người mà chúng ta tôn sùng … “Vương quốc bông vải, Chế độ nô lệ, Quyền lợi Tiểu bang, Bọn Yankee đáng trừng trị!”
“Nằm trên mền, nhìn bầu trời sao, anh tự nhủ “Mầy chiến đấu cho ai đây?” Anh nghĩ đến quyền lợi Liên bang, bông vải, bọn da đen và đến quân Yankee mà chúng ta đã được dạy dỗ để căm thù . Anh biết tất cả những thứ ấy không phải là lý do đưa anh ra trận mạc . Thay vào đó, anh lại mơ về Twelve Oaks, về những hàng cột trắng dưới ánh trăng nghiêng, về cái màu kỳ diệu của những nụ hoa mộc lan nằm trong trăng và những dây tường vi làm cho thềm nhà mát rượi ngay trong những ngày oi ả nhứt . Anh lại thấy mẹ anh đang may vá ở đó như những ngày anh còn bé . Anh cũng thấy bọn da đen bụi bặm từ đồng ruộng trở về, mệt nhọc nhưng vẫn không ngừng ca hát và sẵn sàng ăn tối, rồi tiếng trục rít lên khi gàu nước chạm vào mình nước mát lạnh trong giếng . Và còn nữa, anh thấy phong cảnh dài theo con đường dẫn tới bờ sông, băng qua những cánh đồng bông vải, và sương chiều bốc dậy từ thung lũng . Đó mới chính là những gì làm cho anh có mặt ở đây, dù anh không thích cái chết, cảnh khốn cùng hoặc sự vinh quang và cũng không hề thù hận một ai. Có lẽ đó là cái được gọi là lòng ái quốc, tình yêu đất nước . Nhưng Melanie, còn một cái gì sâu xa hơn thế . Bởi vì, những điều anh vừa kể chỉ là biểu tượng của những gì khiến anh đang liều chết, biểu tượng của cuộc đời anh yêu mến . Bởi vì anh đang chiến đấu cho những ngày xa xưa, cho nếp sống cố cựu của chúng mình mà anh vô cùng yêu quí, nhưng anh sợ là những thứ đó sắp vĩnh viễn mất đi, dầu cuộc diện sẽ ra sao, bởi lẽ thắng hay bại, chúng ta cũng đã mất hết rồi .
“Nếu thắng trận và vẫn giữ được cái vương quốc bông vải mơ ước, chúng ta vẫn mất, bởi vì chúng ta đã trở nên những con người khác và nếp sống êm đềm cố cựu không còn nữa . Thế giới sẽ tấp nập trước ngưỡng cửa chúng ta mà kêu gào bông vải và chúng ta có thể tha hồ định đoạt giá cả theo ý muốn . Lúc đó, anh sợ chúng ta sẽ giống bọn Yankee, những kẻ chỉ biết hoạt động để kiếm tiền, ham lợi và đầu óc con buôn – cái thứ đầu óc mà hiện thời chúng ta đang khinh miệt . Và nếu chúng ta bại trận! Melanie, nếu chúng ta bại trận!
“Anh không sợ gian nguy, không sợ bị làm tù binh, không sợ bị thương và cũng không sợ chết nếu cái chết phải tới, nhưng anh sợ khi cuộc chiến này kết thúc, chúng ta không bao giờ tìm lại được những ngày xưa cũ trong khi anh chỉ quen được với những ngày thơ mộng đó . Anh không thích hợp với cái thực tại chỉ biết điên cuồng chém giết này và anh lo ngại dù có cố gắng đến đâu anh cũng không thể nào hòa hợp được với đời sống mới . Cả em cũng vậy, bởi vì em cũng cùng dòng máu với anh. Anh không biết rồi tương lai sẽ mang đến cho ta những gì nhưng chắc chắn là không thơ mộng và êm ả như quá khứ .
“Anh nằm đây nhìn các chiến hữu bên cạnh và tự hỏi chẳng biết hai anh em song sanh Tarleton, hay Alex hoặc Cade có cùng suy tư giống mình không. Anh tự hỏi, họ có biết là họ đang chiến đấu cho một chính nghĩa đã bị đánh mất ngay từ phút nổ phát súng đầu tiên không – bởi lẽ chính nghĩa phản ảnh trung thực của nếp sống chúng ta đã tan biến rồi . Anh cho rằng họ không nghĩ như anh và đó là điều may cho họ .
“Anh không nghĩ tới chuyện đó khi hỏi em làm vợ . Anh chỉ nghĩ rằng đời sống của Twelve Oaks vẫn đều đều như xưa, thanh bình, thoải mái và bất biến . Melanie, anh và em cũng như nhau, chúng mình cùng yêu những gì êm đềm và trước mắt anh là một chuỗi dài những năm bình thản chỉ để đọc sách, nghe nhạc và mơ mộng . Không có chuyện đó! Chuyện đó không thể xảy ra! Nó đến với chúng ta trong sự sụp đổ của nếp sống cổ truyền, cuộc tàn sát đẫm máu và lòng thù hận . Melanie, không có gì trả giá được nó … Quyền lợi Liên bang? Không, bọn nô lệ ? Không, bông vải ? Cũng không. Không có gì trả giá được những điều đang và có lẽ sẽ tới với chúng ta, và nếu bọn Yankee thắng tương lai chúng ta sẽ thảm khốc không ngờ được . Nhưng em ơi, họ rất có thể đánh bại ta.
“Đáng lẽ anh không nên viết những lời này . Ngay cả nghĩ tới cũng không nên. Nhưng em đã hỏi anh đang lo nghĩ gì, thì đây chính là mối lo bại trận . Em có nhớ hôm dã yến, cái hôm loan báo lễ thành hôn của chúng mình, một người tên Butler nói giọng Charleston, sắp gây thành chuyện đánh nhau vì những lời nhận xét về sự dốt nát của miền Nam không? Em còn nhớ hai anh em song sanh Tarleton đã đòi bắn vì ông đã bảo chúng ta chỉ có lèo tèo vài nhà máy đúc, máy xay, một ít thuyền bè, công binh xưởng và cơ xưởng không? Em còn nhớ ông ta đã bảo là hạm đội Yankee có thể chặn nghẽn chúng ta đến đỗi không thể nào xuất cảng bông vải được không? Ông ta có lý . Chúng ta chiến đấu bằng súng hỏa mai thời chiến tranh giành độc lập để đối phó với súng trường tân tiến của quân Yankee, và cuộc phong tỏa càng ngày càng trở nên chặt chẽ đến đỗi thuốc men cho bịnh viện cũng không thể lọt vào . Đáng lẽ chúng ta phải lưu tâm tới nhận định của những kẻ hay chỉ trích như Butler vì ông ta nhìn thấy thay vì tin lời của mấy ông chính khách chỉ có cảm nghĩ … Thật vậy, ông ta đã nói là miền Nam chẳng có gì để thử thời vận với chiến tranh ngoài bông vải và tánh kiêu căng. Bông vải đã chẳng còn giá trị, chỉ còn lại tánh kiêu căng. Nhưng anh gọi sự kiêu căng vô bờ bến đó là lòng dũng cảm . Nếu …”
Đọc tới đó, Scarlett cẩn thận xếp thơ lại, và cho trở vào phong bì . Nàng đã quá chán để có thể đọc thêm. Hơn nữa, cái giọng điệu trong thơ càng làm nàng thối chí với lời tiên đoán nhảm là miền Nam sẽ thua. Vả lại, nàng có muốn đọc thơ của Melanie để biết những tư tưởng hoài nghi và vô vị của Ashley đâu. Ngày trước, trên thềm Tara vào những buổi chiều tàn nàng đã bao lần nghe những ý nghĩ tương tự của Ashley.
Nàng chỉ muốn biết Ashley có viết cho vợ những lời âu yếm không thôi. Nhưng chẳng có gì cả . Nàng đã đọc hết mấy lá thơ trong hộp và thấy chẳng có gì hơn ngoài những lời mà một người anh có thể viết cho cô em. Thơ chàng cũng tràn trề tình cảm, đầy suy biện nhưng hoàn toàn không phải thơ tình . Scarlett từng nhận được nhiều lá thơ tình cuồng nhiệt, nhận ra thế nào là giọng điệu yêu đương thật sự . Nhưng nàng chẳng thấy gì cả . Cũng như bao nhiêu lần đọc lén thơ của chị chồng, nàng thấy tự phụ và thỏa mãn vì nghĩ rằng Ashley vẫn yêu mình . Và cũng như bao lần đó, nàng khinh bỉ Melanie vì chuyện không ý thức được là Ashley chỉ thương cô ta như với một người bạn . Hiển nhiên là Melanie không nhận thấy trong thơ chồng thiếu sót một cái gì, bởi lẽ có bao giờ nhận được thơ tình nào đâu để mà so sánh . Nàng nghĩ:
“Chàng chỉ viết toàn những chuyện điên khùng . Nếu chồng mình viết cho mình một cách lạt lẽo như vậy thì anh ta sẽ biết . Tại sao như vậy được, ngay Charlie còn viết hay hơn nhiều”.
Cầm những lá thơ lên, nàng nhìn kỹ ngày tháng, nhớ kỹ từng nội dung. Không đoạn nào miêu tả cảnh hùng tráng khi dừng quân giữa trời hay những trận đột kích oanh liệt như Darcy Meade đã viết cho cha mẹ hay Dallas McLure viết cho mấy bà chị lỡ thời của anh ta, cô Faith và cô Hope. Mấy người họ Meade và McLure thường hãnh diện đọc to các lá thơ đó cho hàng xóm nghe, và Scarlett thường xấu hổ thầm vì Melanie chẳng có lá thơ nào của Ashley như vậy để có thể đọc lớn trong các kỳ hội may vá.
Có thể bảo là khi viết cho Melanie, Ashley đã cố quên đi chiến tranh, và tìm cách vẽ chung quanh vợ chồng chàng một vòng tròn huyền diệu vượt thời gian, tách biệt hẳn mọi việc kể từ ngày xảy ra vụ căn cứ Sumộter. Dường như là chàng cố gắng tạo cho mình niềm tin chẳng hề có chiến tranh. Chàng viết về những quyển sách, những bài nhạc mà chàng và Melanie đã cùng đọc, cùng hát, về những người bạn cũ và những nơi chàng đã viếng thăm trong chuyến du lịch châu Âu. Trong thơ ẩn chứa một sự khao khát vô vọng là được trở về Twelve Oaks. Nhiều trang liên tiếp chỉ đề cập tới chuyện săn bắn, chuyện cỡi ngựa rong chơi trong cánh rừng êm ả giữa đêm thu lạnh giá, những dã yến, những buổi câu cá, những đêm trăng tĩnh mịch và cảnh sắc êm đềm của ngôi nhà cũ .
Nàng nghĩ tới những chữ vừa đọc: “Không có chuyện đó, không bao giờ xảy ra chuyện ấy”, hình như đó là những tiếng kêu thảm thiết của một tâm hồn đau khổ đang phải đương đầu với những gì mình không thích . Nàng băn khoăn nếu chàng không sợ bị thương, không sợ chết, vậy thì sợ cái gì ? Không đoán nổi, Scarlett lại càng bối rối thêm.
“Chiến tranh khuấy rộn chàng trong khi chàng … chàng không ưa bị khuấy rộn … Mình, có lẽ … chàng yêu mình nhưng sợ cưới mình vì … vì sợ mình sẽ quấy rối nếp sống và sự suy tư của chàng . Không, chàng hoàn toàn không sợ điều đó . Ashley không hèn nhát . Chàng đã được tuyên dương công trạng và Đại tá Sloan đã viết cho Melly khen ngợi tài chỉ huy của chàng trong các cuộc đột kích . Khi đã nhứt định làm gì, không ai can đảm hoặc cương quyết hơn chàng, nhưng… chàng sống với nội tâm nhiều hơn và ghét dấn thân vào cuộc đời và … Ồ, mình không hiểu ra sao hết! Nếu mấy năm trước mình hiểu được chỉ điều đó không thôi, chàng cũng đã cưới mình”.
Ấn xấp thơ vào ngực một lúc lâu, nàng nghĩ về Ashley. Tình nàng không thay đổi từ khi bắt đầu yêu Ashley đến nay. Cũng những tình cảm đã làm nàng ngây ngất vào một ngày nàng mười bốn tuổi, nàng đứng trên thềm Tara nhìn Ashley mỉm cười phi ngựa lên đồi, tóc chàng óng mướt dưới ánh sáng ban mai. Tình nàng cũng vẫn còn là sự tỏa sáng của một thiếu nữ với một người đàn ông mà cô ta không hiểu, một người đàn ông có toàn những đức tính cao quí mà cô ta không có và đem lòng thán phục . Chàng vẫn là một “Hiệp sĩ toàn mỹ” mà các thiếu nữ mộng mơ và giấc mơ của nàng không đòi hỏi gì hơn là được chàng thú nhận yêu mình, cũng không mong gì xa hơn là được tiếp nhận một cái hôn.
Đọc thơ xong, nàng nghĩ chắc chắn là Ashley đã yêu nàng, Scarlett, dù đã cưới Melanie. Đó là những gì nàng đang khao khát . Nàng còn trẻ và vẫn ngây thơ. Nếu Charles đã không quá vụng về và nhút nhát mỗi khi chạm người nàng thì trong giấc mơ hướng về Ashley, nàng đâu chỉ có mang một cái hôn thôi. Những đêm trăng kề cận nhau với Charles chẳng gợi cho nàng một thú vị nào hoặc làm cho nàng trưởng thành ra. Charles vụng đến nỗi chẳng làm cho nàng được biết thế nào là khoái lạc, là âu yếm hay thế nào là sự liên hệ mật thiết thực sự của thể xác hoặc tâm hồn .
Đối với nàng lạc thú có nghĩa là phải chịu chế ngự dưới sự điên cuồng khó hiểu của đàn ông, phải đau đớn, bối rối liên tục và chắc chắn điều đó sẽ gây ra cơn đau xé còn hơn khi sanh đẻ . Hôn nhân phải hoàn toàn như vậy . Trước ngày nàng thành hôn, Ellen đã khéo léo cho nàng hiểu là trong hôn nhân có những điều mà người đàn bà phải chịu đựng với thái độ nghiêm trang và nghị lực . Ngoài ra, những lời bình phẩm thì thầm của các bà vợ khác đã làm cho nàng đoan quyết như thế từ ngày góa chồng . Scarlett sẽ hài lòng nếu phải mệt lả vì lạc thú và hôn nhân.
Nàng đã mệt lả với hôn nhân nhưng không với tình yêu. Do đó tình nàng đối với Ashley là một cái gì ngoại lệ, không liên hệ gì tới lạc thú hoặc hôn nhân mà là một cái gì thánh thiện và toàn mỹ, một thứ cảm xúc đã len lén thành hình trong bao nhiêu ngày dài im lặng .
Vừa thở dài, Scarlett vừa cẩn thận thắt lại chiếc nơ quanh xấp thơ, tự hỏi hàng ngàn lần là chẳng biết cái gì ở Ashley đã luôn luôn vượt ra ngoài tầm hiểu biết của nàng . Nàng cố nghĩ tới một kết luận thật hài lòng, nhưng luôn luôn nó cứ thoát khỏi trí óc đơn giản của nàng . Nàng đặt xấp thơ vào hộp và đậy nắp lại rồi bỗng cau mày vì chợt nghĩ tới đoạn sau của lá thơ vừa đọc, lúc Ashley đề cập tới Butler. Sao Ashley lại ghi nhớ những lời lẽ của con người đê tiện kia đã nói cách nay tới một năm? Thuyền trưởng Butler nhứt định là một tên đê tiện, dù hắn khiêu vũ tuyệt vời . Chỉ có một tên đê tiện mới dám phỉ báng Liên bang miền Nam như Butler đã từng làm trong hội chợ .
Tới trước gương, Scarlett vuốt lại mái tóc óng ả một cách hài lòng . Bao giờ cũng vậy, cứ mỗi lần nhìn thấy màu da trắng nõn và đôi mắt xanh biếc xênh xếch của mình là nàng lại vững tin, và cười cho má lúm đồng tiền . Rồi bóng dáng bỉ ổi của Rhett Butler bị nàng xóa biến khi nhớ lại là Ashley lúc nào cũng thích ngắm đồng tiền ở má mình .
Không một chút hối hận nào về chuyện yêu trộm chồng kẻ khác hoặc đọc thơ lén của người ta đến quấy rối sự hài lòng về tuổi trẻ và bóng sắc của nàng, nhứt là khi nàng vừa lấy lại được lòng tin cho rằng Ashley vẫn yêu mình .
Nàng mở cửa và đi xuống thang lầu xoắn ốc tối mờ, người cứ lâng lâng. Tới khoảng giữa cầu thang, nàng bắt đầu hát “Khi cuộc chiến tàn khốc này kết thúc”.